Historia

Historia Biblioteki Publicznej w Żninie sięga roku 1945, a jej korzenie lat międzywojennych. Tak jak nazwy tak zmieniał się zasięg oddziaływania biblioteki. Początkowo Powiatowa..., Powiatowa i Miejska..., Rejonowa ..., Gminna..., a obecnie Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna rozbudowywała sieć bibliotek, zmieniała lokale , pozyskiwała środki na zakup księgozbioru. Po wielu latach starań stworzony został pewien model biblioteki satysfakcjonujący czytelników.
        W okresie międzywojennym w powiecie żnińskim największe zasługi na polu czytelnictwa posiadało Towarzystwo Czytelń Ludowych - najstarsza organizacja oświatowa w Polsce. W Żninie istniała już od 1920 roku Powiatowa Biblioteka Czytelń Ludowych nosząca imię Henryka Sienkiewicza. Biblioteka ta posiadała 7 000 woluminów, a korzystało z niej 600 czytelników rocznie.
        Od 1935 roku istniała w Żninie również Centrala Bibliotek Ruchomych, która wypożyczała małe komplety książek dla niektórych wsi. Własne "biblioteki" posiadały także, niektóre żnińskie towarzystwa oraz Magistrat.
        Jak wynika z powyższego zbiory biblioteczne w okresie międzywojenŹnym w bibliotekach powiatu żnińskiego były niewielkie, ale i one podzieliły los innych polskich książek.
        Już w pierwszych latach okupacji cały księgozbiór publiczny i prywatny został wywieziony do Kościelca i spalony.
        W pierwszych miesiącach wolności Inspektor Szkolny w Żninie, równocześnie z uruchomieniem szkół w powiecie żnińskim, zarządził ogólną zbiórkę książek. Nauczyciele ze szkół wiejskich zebrali 100 książek i 100 książek, tak zwanych podworskich, przekazał Cenzor Prasowy.
        Te dwie cyfry stanowiły zalążek Biblioteki Powiatowej, która powstała w końcowych dniach miesiąca maja 1945 roku.
        Kierownictwo biblioteki powierzono znanej i cenionej działaczce Towarzystwa Czytelń Ludowych, nauczycielce Janinie Żnińskiej Szwajcerowej, która wraz z Marią Bartkowiak - Hernet rozpoczęła pracę związaną z tworzeniem sieci bibliotek w powiecie żnińskim.
        Powiatowa Biblioteka Publiczna w Żninie na koniec 1945 roku posiadała księgozbiór wielkości 200 tomów, 90 czytelników i 930 wypożyczeń. Biblioteka mieściła się w lokalu przy ul. 700-lecia, w pomieszczeniach hotelu "Basztowy".
        W 1946 roku powstała w Żninie druga biblioteka nosząca nazwę Miejskiej Biblioteki Publicznej imienia Mariana Rapackiego. Fundatorami tej biblioteki byty żnińskie spółdzielnie - Powszechna Spółdzielnia Spożywców "Społem", Powiatowy Związek Spółdzielni Samopomoc Chłopska, Gminna Spółdzielnia Mleczarska i Bank Ludowy. Kierownictwo tej placówki powierzono nauczycielce Barbarze Lubik-Derechowej.
        Miejska Biblioteka mieściła się pierwotnie w jednym z pomieszczeń Biblioteki Powiatowej. Z dnia na dzień wzrastała jednak liczba książek i zachodziła konieczność powiększania lokali biblioteki. W latach 1947 - 1949 Miejska Biblioteka Publiczna zmieniła więc swój lokal - najpierw umiejscowiono ją w lokalu przy ul. Śniadeckich 26, następnie przy ul.Śniadeckich 16, a jeszcze później otrzymała trzy pomieszczenia przy Placu Wolności 11. Zorganizowano tam wypożyczalnię i czytelnię. Od 1951 roku kierownictwo Miejskiej Biblioteki Publicznej objęła Jadwiga Lubikowa .W 1947 roku Powiatowa Biblioteka Publiczna w Żninie otworzyła Gminne Biblioteki Publiczne w Rogowie i Gąsawie, a w 1949 roku Miejską Bibliotekę Publiczną w Janowcu Wlkp. oraz biblioteki Żnin - Wschód, Żnin - Zachód, Żarczyn i 60 punktów bibliotecznych. Kolejne lata 50 - te zapoczątkowały funkcjonowanie następnych placówek bibliotecznych uzupełniających istniejącą już sieć - tabela.

Powstawanie sieci placówek bibliotecznych Powiatu Żnińskiego 1945 - 2004

Źródło: opracowanie własne na podstawie kronik biblioteki.

        Z trudnościami lokalowymi borykała się również Powiatowa Biblioteka, ze względu na konieczność rozbudowy zakładu gastronomicznego PSS "Społem", musiała opuścić "sale kominkowe" hotelu "Basztowy" i zająć nieprzystosowane pomieszczenia przy Pl. Wolności 17.
        W roku 1954 nastąpiło połączenie Powiatowej ... i Miejskiej Biblioteki Publicznej w jedną placówkę, która od tej chwili nosiła nazwę Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Żninie. Miejscem pracy obu połączonych bibliotek stał się lokal przy Placu Wolności 11( dotychczas zajmowany przez Miejską Bibliotekę Publiczną ). Ze względu na szczupłość pomieszczeń konieczną okazała się likwidacja czytelni.
        W sierpniu 1957 roku odeszła do pracy w szkolnictwie Janina Żnińska Szwajcerowa, a kierownictwo biblioteki objęta Elżbieta Żurawska , która kierowała placówką 25 lat.
        Z dnia na dzień rosły zbiory biblioteczne, zwiększała się liczba czytelników i rosły ich wymagania. Władze miasta i powiatu , wychodząc im na przeciw, przydzieliły nowy lokal przy ul. Śniadeckich 21, którego otwarcie nastąpiło w maju 1968 roku .Zorganizowano w nim czytelnię, wypożyczalnię z wolnym dostępem do półek, magazyny i pracownie, a w późniejszym okresie oddział dla dzieci. Lokal ten na miarę ówczesnych lat należał do jednych z nowocześniej i funkcjonalniej urządzonych.
        Rok 1975 przyniósł nowy podział administracyjny kraju likwidujący powiaty i tworzący gminy. Powiatowa i Miejska Biblioteka otrzymała wówczas nazwę Rejonowej Biblioteki Publicznej i zmieniła nieco zasięg swojego oddziaływania ( zgodny z podziałem administracyjnym ). W gminie Żnin istniały wówczas:

• Rejonowa Biblioteka Publiczna w Żninie
• Filia Żnin - Wschód w Żninie
• Filia w Jaroszewie (w 1982 r. przeniesiona do Brzyskorzystewka)
• Filia w Gorzycach
• Filia w Bożejewicach
• Filia w Słębowie

oraz od 1983 roku

• Filia przy ZOZ w Żninie

        Z dniem 31 grudnia 1982 roku odeszła na emeryturę Elżbieta Żurawska. Ster biblioteki, na krótki okres czasu, przejęła Irena Potulna , następnie Czesława Żygulska .Kolejna zmiana dyrektora nastąpiła 15 listopada 1983 roku, funkcję tę objęła Jadwiga Jelinek, która pełni ją do dziś.
         Zmianę w strukturze sieci bibliotek przyniosły też lata 90-te. Mocą ustawy o samorządzie terytorialnym Rejonowa Biblioteka Publiczna w Żninie przekształcona została w Gminną Bibliotekę Publiczną, teren jej działania ograniczony został wyłącznie do Gminy Żnin. Oszczędnościowa gospodarka finansowa gminy spowodowała likwidację filii bibliotecznych: w Słębowie ( 1991 ), w Żninie - Wschód ( 1992 ) oraz w Bożejewicach ( 1992 ). Decyzją dyrekcji żnińskiego szpitala zlikwidowana została także filia tam istniejąca (brak pomieszczeń), jednak dzięki przychylności Zarządu Miejskiego wykorzystano zgromadzony w niej księgozbiór do utworzenia nowej filii przy ul. Żytniej 1 ( 1993 ). W zasięgu oddziaływania Gminnej Biblioteki Publicznej w Żninie pozostały następujące placówki:

• Gminna Biblioteka Publiczna w Żninie, ul. Śniadeckich 21 (biblioteka główna)
• Oddział dla dzieci - Żnin ul. Sienkiewicza 4 (umiejscowiony tam w roku 1994)
• Filia Nr 1 w Żninie, ul. Żytnia 1
• Filia w Brzyskorzystewku
• Filia w Gorzycach

Księgozbiór zlikwidowanych filii, w ilości 29909 woluminów, magazynowano w wynajętych pomieszczeniach. Sytuacja taka trwała do roku 1997, kiedy to Biblioteka otrzymała nowy lokal przy ul. Sienkiewicza 4 w Żninie, utworzyła wówczas własny magazyn rezerw.
        Lata 90 - te przyniosły starania o zmianę warunków lokalowych biblioteki głównej, które nie spełniały już wymogów placówki kulturalnej tego typu. Po kilku latach zabiegów, decyzją Rady Miejskiej w Żninie , biblioteka otrzymała w użytkowanie budynek przy ul. Sienkiewicza 4. W grudniu 1997 roku po krótkotrwałym remoncie adaptacyjnym, rozpoczęła działalność upowszechnieniową.
Ponad 700 m² powierzchni, okazała, przestronna, wypożyczalnia dla dorosłych, czytelnia, oddział dla dzieci, sala zbiorów specjalnych, dział opracowywania księgozbioru, przestronne magazyny oraz archiwum stanowią doskonałą bazę i optymalne podstawy dalszego rozwoju tejże placówki.
        Okazją sprzyjającą wspomnianemu rozwojowi było ogłoszenie ustawy z, dnia 24 lipca 1998 roku, o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa obligującej władze nowo powstałych powiatów do tworzenia bibliotek powiatowych. Kilka lat trwały zabiegi o stosowną decyzję w tej kwestii, motywacją były odpowiednie warunki jak i osiągnięcia merytoryczne żnińskiej biblioteki. Ostatecznie, w dniu 8 lipca 2004 roku podpisane zostało porozumienie między Powiatem Żnińskim, a Gminą Żnin. Od 1 października 2004 r. biblioteka rozpoczęła działalność pod nazwą Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Żninie realizując zarówno zadania gminne jak i powiatowe w zakresie upowszechniania czytelnictwa, dysponując czterema placówkami:

• MiPBP w Żninie - siedziba główna ul. Sienkiewicza 4
• filia biblioteczna nr 1 w Żninie ul. Żytnia 1 (obecnie Aliantów 10)
• filia biblioteczna w Gorzycach
• filia biblioteczna w Brzyskorzystewku,

obejmując opieką merytoryczną biblioteki publiczne Gminy Barcin, Łabiszyn, Rogowo, Janowiec Wielkopolski, Gąsawa.